چرا برخی کودکان از عادت مکیدن انگشتان
دست بر نمیدارند و چرا به این کار عادت می کنند چه عواملی در ایجاد این
عادت در آن ها تاثیرگذارند و با چه روش هایی می توانیم آن ها را از این کار
منصرف کنیم توصیه روانشناسان در این زمینه چیست؟
برخی کارشناسان معتقدند مکیدن انگشت موجب آرامش و اطمینان خاطر کودک می‌شود.
تمام نوزادانی که به دنیا می‌آیند تا شش ماهگی دارای غریزه طبیعی مکیدن
هستند و مکیدن انگشت شست راهی برای ارضای این غریزه است؛ اما پس از آن،
انگشت خود را از روی عادت می‌مکند؛ زیرا این عادت آنها را آرام می‌کند.
معمولا زمانی که کودک خسته، نگران و یا بی‌حوصله است، این کار را انجام
می‌دهد. متخصصان اطفال اظهار می‌دارند 18 درصد از کودکان در سنین دو تا شش
سالگی عادت به مکیدن انگشت شست خود دارند.
نظرات مختلفی در مورد علت این عادت مطرح شده است، برخی کارشناسان
معتقدند مکیدن انگشت موجب آرامش و اطمینان خاطر کودک می‌شود. به نظر می‌رسد
یکی از دلایل عمده مکیدن انگشت این باشد که مکیدن سینه مادر و یا بطری در
این کودکان کافی نبوده و غریزه مکیدن را در آنها ارضا نکرده است. مکیدن
همچنین می‌تواند نشانه وجود یک تنش فیزیکی و احساسی در کودک باشد. بیشتر
کودکانی که چنین عادتی دارند، قبل از سه ماهگی این کار را انجام می‌دهند.
نوزادانی که هر سه ساعت یک بار شیر داده می‌شوند، انگشت شست خود را کمتر از
نوزادانی که هر چهار ساعت شیر می‌خورند، می‌مکند.
همچنین، نوزادانی که زمان شیرخوردن آنها از بطری کمتر از 10 دقیقه طول
می‌کشد، احتمال مکیدن انگشت شست در آنها بیشتر از نوزادانی است که شیر
خوردن آنها از بطری 20 دقیقه به طول می‌انجامد. مکیدن انگشت شست، نباید با
بردن دست در دهان و مکیدن چند انگشت با هم اشتباه گرفته شود. تقریبا تمام
نوزادان از زمانی که اولین دندان آنها شروع به درآمدن می‌کند (معمولا سه تا
چهار ماهگی)، این کار را انجام می‌دهند.
اگر عمل مکیدن انگشت شست پس از شش ماهگی همچنان ادامه یابد، در حقیقت
وسیله‌ای است برای آرامش یافتن کودک و نه ارضای غریزه مکیدن. در اغلب
کودکان عمل مکیدن انگشت شست، خود به خود از بین می‌رود. زمانی که کودک به
سن سه تا چهار سالگی می‌رسد، متوجه می‌شود که سایر همسالان این عمل را
انجام نمی‌دهند و پس از چهار سالگی کودک خود برای متوقف کردن این عمل
انگیزه پیدا می‌کند.
بهترین زمان برای توجه و جلوگیری از مکیدن انگشت شست در کودک، زمانی است
که او برای اولین بار این کار را انجام می‌دهد، نه زمانی که برای چندمین
بار این کار را با موفقیت انجام داده است! اگر عمل مکیدن متوقف نشود و
سال‌ها ادامه یابد، می‌تواند منجر به مشکلات جدی در ناحیه دهان، دندان و
مشکلات گفتاری شود. بنابراین، باید با تشویق، محبت و چندین روش ساده به او
کمک کنیم تا این عادت را کنار بگذارد. در برخی موارد اگر عمل مکیدن انگشت
تا بعد از پنج سالگی همچنان ادامه یابد، نشانه وجود یک مشکل احساسی، عاطفی
در کودک (نگرانی، اضطراب) است و باید توسط پزشک ارزیابی شود.
چگونه این عادت را در کودک متوقف کنیم؟
با کودک خود صحبت کرده و برای او توضیح دهید که چرا باید این عادت را
ترک کند. به او بگویید با کنار گذاشتن این عادت لبخندی زیبا و دندان‌هایی
ظریف و مرتب خواهد داشت و ادامه دادن این کار مشکلات جدی در رشد دندان‌هایش
به وجود خواهد آورد. با استفاده از یک آینه به او نشان دهید که با این
عادت، چه تغییراتی در ناحیه دهان و دندان وی ایجاد خواهد شد.
برای او توضیح دهید که چگونه میکروب‌های موجود در دست‌ها و زیر ناخن‌ها
وارد بدن شده و او را بیمار می‌کند. به او بگویید که «تو بزرگ شده‌ای» و با
انجام این کار در حضور دیگران تمسخر می‌شود. برای صحبت درباره این موضوع،
بهتر است زمان مناسبی را انتخاب کنید که کودک کاملا آرام و به دور از
هرگونه اضطراب و نگرانی باشد؛ از طرفی کودک باید بیشتر از چهار سال داشته
باشد تا بتواند دلایل شما را بفهمد و درک کند.
راهکارهایی برای ترک عادت مکیدن انگشت شست
1- در هفته اول، انواع سرگرمی‌ها و بازی‌هایی را که لازمه بازی کردن با
آنها استفاده از دست می‌باشد برای کودک فراهم کنید (مثل پازل، کارت بازی، و
سایر فعالیت‌هایی که مورد علاقه اوست). بهتر است زمان تماشای تلویزیون را
محدود کنید، زیرا بیشتر کودکان هنگام تماشای تلویزیون انگشت شست خود را
می‌مکند.
2- ممکن است مجبور شوید انگشت شست را بانداژ کنید و یا نوعی ماده بدمزه
روی نوک انگشت و ناخن او بمالید تا به کودک یادآوری کنید که نباید انگشت
خود را بمکد. در ضمن به او بگویید که این کار برای یادآوری کردن به اوست،
نه برای تنبیه کردن وی.
3- زمانی که کودک شما در خواب است و انگشت شست وی در دهانش قرار دارد،
به آرامی انگشت او را از دهانش خارج کنید. اگر کودک عادت دارد هنگام
خوابیدن انگشت شست خود را بمکد، در دست‌هایش یک اسباب‌بازی کوچک از قبیل
حیوانات پشمالو قرار دهید تا مانع این کار شود.
4- در مدتی که کودک سعی می‌کند این عادت خود را کنار بگذارد، او را در
موقعیت‌های ناراحت‌کننده و استرس‌زا قرار ندهید، زیرا در چنین موقعیت‌هایی
برای آرام شدن مجددا به این عمل رو می‌آورد.
5- وقتی کودک شما در موقعیت‌های مختلف این عادت خود را انجام نمی‌دهد،
او را خیلی تشویق کنید؛ اما هرگز وی را به خاطر این عادت، تنبیه و یا سرزنش
نکنید، زیرا این کار نه تنها موجب ترک این عادت نمی‌شود، بلکه اعتماد به
نفس او را هم تضعیف می‌کند. دادن جایزه به کودک برای مواقعی که این کار را
انجام نمی‌دهد، کمک زیادی به ترک این عادت می‌کند.
