الگوی خواب کودکان

خواب کودک را می‌توان به سه دوره تقسیم  نمود.
دورۀ اول: تولد تا 18 ماهگی یا دو سالگی
دورۀ دوم: 18 ماهگی یا دو سالگی تا چهار سالگی
دورۀ سوم: از چهار سالگی به بعد
الگوی خواب کودکان در دوره‌های مختلف با هم متفاوت است و نمی‌توان یک الگو را برای همۀ دوره‌ها استفاده کرد. خواب کودکان بستگی به میزان رشد آن‌ها دارد. کودکان تازه متولدشده حدود 80 درصد از وقتشان را می‌خوابند و همین مسئله به رشد آن‌ها کمک می‌کند. هرچه کودکان رشد بیشتری پیدا می‌کنند از زمان خوابشان کاسته می‌شود.
1 تا 3 سالگی
در سن یک سالگی و بین 18 تا 21 ماهگی کودک دیگر صبح‌ها چرت نمی‌زند و فقط یک‌بار در طول روز می‌خوابد. کودکان نوپا به 14 ساعت خواب در شبانه‌روز نیاز دارند، اما معمولاً فقط نزدیک به 10 ساعت می‌خوابند.
بیشتر کودکان هنوز در 21 ماهگی تا 36 ماهگی به خواب نیمروز نیاز دارند که مدت آن بین 1 تا 3.5 ساعت تغییر می‌کند. آن‌ها معمولاً بین ساعت 7 تا 9 شب به تخت می‌روند و بین ساعت 6 تا 8 صبح بیدار می‌شوند.
3 تا 6 سالگی
کودکان در این سن هم، بین ساعت 7 تا 9 شب به تخت می‌روند و بین ساعت 6 تا 8 صبح بیدار می‌شوند. در 3 سالگی هنوز بیشتر کودکان در نیمروز استراحت می‌کنند. درحالی‌که در 5 سالگی کمتر این کار را انجام می‌دهند و خواب نیمروزی کوتاه‌تر می‌شود. معمولاً کودک بعد از 3 سالگی نباید هنوز دچار بی‌نظمی در خواب باشد.
7 تا 12 سالگی
در این سن با افزایش روابط اجتماعی، مدرسه و فعالیت‌های خانوادگی، ساعت خواب شبانه کودک دیرتر می‌شود، اما هنوز هم برخی کودکان در این سن ساعت 9 شب می‌خوابند. اما بیشتر آن‌ها بین ساعت 7.30 تا 10 شب به رختخواب می‌روند. اگرچه کودکان در این سن به 9 تا 12 ساعت خواب شبانه‌روز نیاز دارند، میانگین خواب آن‌ها فقط 9 ساعت است.
از تولد تا حدود 2 سالگی
الگوی خواب کودک باید توسط خودش انتخاب شود و والدین بهتر است در این دوره حساس خواب کودک را بر اساس نیاز و تقاضای او تنظیم نمایند.
از 2 تا 4 سالگی
الگوی خواب کودک باید توسط والدین تعیین گردد. بدین گونه که از یک ساعت قبل از خواب با نشان دادن عقربه به
 کودک به او اعلام می‌کنیم که عقربه که به اینجا برسد موقع خوابِ تو خواهد بود. هر یک ربع به یک ربع نیز عقربه را به او نشان داده و نزدیک شدن به ساعت خواب را گوشزد می‌کنیم.
به‌محض رسیدن عقربه به نقطۀ تعیین‌شده یکی از والدین با کودک به اتاق‌خواب او رفته و پس از خواندن یک کتاب او را می‌بوسیم و به او شب‌به‌خیر می‌گوییم. در این هنگام مادر یا پدر در فاصلۀ 20 سانتی تخت می‌نشیند و رابطۀ چشمی، لمسی و کلامی خود را با کودک قطع می‌کند.
اوایل کودک ممکن است با جیغ‌وداد تخت خود را ترک و به سمت والد برود. در این هنگام والد او بدون اینکه به چشمانش نگاه کند یا با او حرفی بزند او را بغل کرده و به‌آرامی به تختش بازمی‌گرداند. این عمل ممکن است تا 20 یا 30 بار تکرار گردد. ولی بالاخره کودک درخواهد یافت که شما تصمیمتان قاطع است و او باید به تصمیم شما تن بدهد.
نگران نباشید اگر این شیوه را درست انجام دهید به کودکتان آسیبی نخواهد رسید. اگرچه شیوۀ سختی است ولی این شیوه برای پاره کردن بند ناف چسبندگی کودک ضروری است و شما چون در طول روز باک عاطفی کودک را به‌خوبی پرکرده‌اید کمتر دچار عذاب وجدان و احساس گناه خواهید شد چراکه در راستای رشد و سلامت کودکتان گام برمی‌دارید.
شب‌های بعد این بیرون آمدن‌ها از تخت کم و کمتر شده و مادر یا پدر باید از محل نشستن قبلی خود کمی فاصله بگیرند. تا جایی که بعد از چند شب با گذاشتن کودک به درون تخت به‌راحتی به خواب‌رفته و پس از خوابیدن شما می‌توانید اتاق را ترک کنید.
از چهار سالگی به بعد
الگوی خواب کودک بدین گونه است که تمام مراحل یادآوری و نشان دادن عقربه و کتاب خواندن را مانند 2 تا 4 سالگی اجرا می‌کنیم، سپس تعداد چهار عدد کارت رنگی را به او می‌دهیم و به او می‌گوییم که اجازۀ بیرون آمدن از اتاقش را ندارد فقط زمانی که به ما احتیاج پیدا کرد، می‌تواند از درون اتاقش ما را صدا کند و به ازای هر بار پاسخ دادن به او، یک عدد از کارت‌های او گرفته می‌شود.
به ازای تعداد کارت‌هایی که کودک، صبح روز بعد به ما تحویل می‌دهد، یک عدد ستاره تعلق خواهد گرفت و اگر کارتی برای خود نگاه نداشته باشد و بیش از چهار بار پدر و مادر را صدا کند یا اصلاً قانون را زیر پا گذارد، نه تنها ستاره‌ای دریافت نخواهد کرد بلکه تا ظهر آن روز از دیدن تلویزیون و سی دی محروم خواهد بود.
اگر اقتدار داشته باشید و این تکنیک را به خوبی اجرا کنید کمتر از 2 یا 3 شب کودک سر جای خود و در ساعت مشخص‌شده می‌خوابد. در ضمن از چهار سالگی به بعد نیازی نیست کودک حتماً رأس آن ساعت به خواب برود، او می‌تواند در اتاق خود به بازی بپردازد. تنها نمی‌تواند از اتاقش بیرون بیاید.
در ضمن بازی‌های بعد از ساعت تعیین‌شده، دیدن تلویزیون یا بازی‌های کامپیوتری نیست. او می‌تواند کتاب بخواند، با اسباب‌بازی‌هایش بازی کند یا نقاشی کند و تا هر زمان که بخواهد می‌تواند چراغ اتاق خود را روشن نگه دارد.
البته اگر سروقت بخوابد علاوه بر برچسب سروقت به اتاق رفتن، یک عدد برچسب سروقت خوابیدن را نیز دریافت خواهد کرد.
به یاد داشته باشید اگر کودک بداند که برای رسیدن به خواسته‌هایش به این برچسب‌ها نیاز ندارد، این تکنیک برای او قابل‌اجرا نخواهد بود.

منبع: واکسیناسیون روانی کودک