علل لکنت زبان در کودکان
1-علل فیزیکی و عقب ماندگی ذهنی
یکی از علل می تواند فلج مغز باشد در فلج مغزی ضایعه در قسمت هایی از مغز ایجاد می شود که کنترل عضله های بدن را بر عهده دارند و مغز به وسیله آن قسمت ها حرکات مربوط به اندام های گویایی را هدایت می کنند. در حدود 70درصد از مبتلا یان به فلج مغزی اشکال در تولید صدا، اشکال زبانی به اختلا ل صوت و لکنت زبان دارند. در نوع اسباتیک فلج مغزی عضله ها ناگهان سفت و محکم می شوند. صداهای گفتاری به صورت انفجاری یا مبهم و نامبهم بیرون می آیند و عدم کنترل عضله ها سبب دشواری حرکت لب ها و زبان می شوند و دارای اختلا ل هایی مانند تولید صداهای نوک زبانی، بیشتر صداها را در کلمه حذف می کنند و زبانشان حرکات محدودی دارد. تنفس آن ها کوتاه و صدایشان در حال محو شدن است دومین علل شکاف کام و لب می باشد که این نقیصه مادرزادی است و در ساختمان تولید صدا تاثیر می گذارد که باید در همان آغاز کودکی ترمیم شود و اگر ترمیم به خوبی صورت نگیرد ممکن است منجر به ناهنجاری های تولید صدا شود.
2-اختلا لا ت عاطفی و نارسایی های تکلمی
گاهی اوقات تاخیر در زبان منشا عاطفی و هیجانی دارد و این نوع اختلا ل معمولا به دلیل هیجانات شدید و ضربه یا شوک های عاطفی در کودک عارض می شود. این قبیل اختلا لا ت تکلمی را گاهی نیز لا لی یا عاطفی یا سکوت مرضی می گویند. احتمال وجود دارد این گونه نارسایی های تکلمی در میان کودکانی که در محیط پرتشنج قرار دارند بیشتر است.
در مواقع زیادی اختلا ل تکلمی کودک خود یک نشانه بارز و علا مت قابل توجهی از اضطراب و تعارضات درونی است.
3-اختلا لا ت دستگاه شنوایی و نارسایی های تکلمی
نارسایی های تکلمی که منشا آن اختلا لا ت شنوایی هستند متاثر از حداقل 3 ویژگی خاص است که عبارتند از سن وقوع نقص شنوایی، میزان و نوع اختلا ل شنوایی. اگر وقوع اختلا ل شنوایی به میزان ضعیف قبل از سن به سخن آمدن کودک باشد موجب تاخیر در صحبت کردن طبیعی می گردد ولی اگر بعد از رشد طبیعی کودک در صحبت کردن باشد ممکن است چندان تاثیری در صحبت کردن نداشته باشد. اگر وقوع اختلا ل شنوایی به میزان متوسط یا خیلی زیاد قبل از یادگیری زبان باشد تاثیر بسیار شدیدی بر رشد طبیعی زبان کودک می گذارد.
4-نقش مهم ترس
اسمایلی بلا نتون معتقد است که عوامل روانی سبب بروز لکنت می شوند بدین ترتیب که ترس باعث می شود قشر مغز نتواند کنترل خود را بر اندام های گفتاری اعمال کند و لکنت زبان ریشه در مسائل و مشکلا ت عاطفی دارد و به صورت نشانه های فیزیکی و اختلا لا ت زبانی تظاهر می کند. اغلب گفته می شود که لکنت مانند توده یخ شناوری است قسمتی که در بالای آب قرار دارد که مردم می بینند و می شنوند قسمت کوچک تر آن است. قسمت بزرگتر آن شامل شرم ترس و گناه و تمام احساساتی است که هر زمان سعی کرده اید جمله ساده ای را بیان کنید و نتوانسته اید تماما زیر سطح آب قرار دارد.
اکثرا لکنتها سعی می کنند قسمت پایین این توده شناور را پنهان نگه دارند تا خود را شخصی با گفتار عادی نشان دهند این کار فقط قسمت پائین توده را بزرگتر می سازد.
بهبودی از لکنت زبان
اضطراب و فشار عاطفی همواره لکنت را تشدید می کند به همین دلیل هدف بسیاری از توصیه های درمانی از لکنت زبان کودکان این است تا آنجائی که مقدور است تلا ش نمایید اضطراب و فشارهای عاطفی را کاهش دهید موفقیت وقتی حاصل می شود که بتوان منشا و منبع اضطراب را باز شناخته و متوجه آن شد.
بسیاری از کودکانی که دچار لکنت هستند اگر اضطراب و فشار از بین برود بدون برنامه درمانی خاص و ویژه به طور خود به خودی لکنت شان برطرف می شود. امروزه روش های تازه تری برای کنترل تنفس، کنترل حنجره، زبان، لب ها و فک مورد استفاده قرار می دهند و به فرد لکنتی میآموزند که سرعت صحبت را کم و آهسته کند ودر بین صحبت کردن نفس عمیق بکشد. در شیوه ای دیگر که جریان هوا نامیده می شود توصیه می شود تا نفس عمیقی بکشد و اجازه بدهد در هنگام صحبت کردن هوا بیرون بیاید.
پیاژه عقیده دارد که کودک را باید در موقعیت هایی قرار داد که او در آن ها فعال باشد و ابتکار به خرج دهد. نقش بازی درمانگر را قادر می سازد که موقعیت هایی به وجود آورد که در آن مواقع امکان کشف و پیدا کردن ساختارهای رفتاری وجود داشته باشد. از طریق نقش بازی فرد لکنتی می تواند ببیند که اعضای دیگر گروه (غیر لکنتی ها) چگونه اند چه کسانی آشفتگی ها و احساسات مشابه او را دارند و چه کسانی همانند او به موقعیت ها و گفتارش واکنش نشان می دهند می بایست به شخص لکنتی اعتماد به نفس داده شود که از طریق مختلف انجام می شود، مانند: دادن هدیه مورد علا قه اش در هنگام صحبت کردن او.
فرد لکنتی چنان احساس می کند که گویی لکنت به عنوان عامل خارجی به آنها واقع می شود نه این که لکنت حالت و عملی است که آنها انجام می دهند.
روش های اصلا ح لکنت زبان
1- روش زبانی یا بیانی یا تلفظی
برای کودکان 7 سال به بالا می باشد در این روش تمرین های مربوط به رها ساختن عضلا نی جلوگیری از گیر و فشار از اهمیت بسزایی برخوردار است.
2- روش دو جانبه یا مکمل
بیشتر برای کودکان 3 تا 7 سال استفاده می شود و هدف آن پرورش دو گانه ای از قدرت و صحت تفکر و قدرت و صحت بیان است. به کودک میآموزند افکار خود را صریح و روشن دریابد و به زبان جاری کنند.
3- روش روان درمانی: که برای سنین پائین ثمر بخش نیست.
4- روش دارو درمانی: با استفاده از داروهای آرام بخش، تنش ها و اضطراب و هیجانات عاطفی که یکی از عوامل لکنت می باشد را تقلیل می دهند.
5- رفتار درمانی: براساس نظریه مدافعان این روش در این است که یکی از علل لکنت زبان کودک رفتارهای سازش نایافته یا ناهنجار اوست. لذا در این روش سعی بر اصلا ح رفتارها و بالطبع تقلیل لکنت است.
عوامل موثر در درمان لکنت زبان
1) احساسات و هیجانات
لکنت یک اختلا ل پیچیده روانی و حرکتی است که دارای ابعاد فیزیولوژیکی و روانی است. مکانیسم صحبت کردن از یک تعادل خیلی ظریف برخوردار است لذا نفس لکنت کردن از نظر احساسی و عاطفی روی فرد تاثیر می گذارد و در بعضی از شرایط و موقعیت ها فرد لکنتی دچار دستپاچگی و شرمساری بشود زیرا از احساسات عجز و ناتوانی خجالت، حقارت، افسردگی و بعضی از خود بی زاری رنج می برد.
2) تنش، تنش زدایی و آرامش روانی حرکتی
اگر کسی بتواند با تمرینات ورزشی و استفاده از شیوه های تنش زدایی اضطراب خود را افزایش دهد مفید خواهد بود.
صحبت کردن آرام وآهسته و راحت و سنجیده موجب برقراری ارتباط آرام تر با دیگران می شود.
3) بی توجهی به پدیده لکنت یا فراموشی عمدی.
نقش پدران و مادران در درمان لکنت زبان
اصلا ح کردن گفتار و رفتار کودک و منبع دائمی او ممکن است در عواطف او اختلا ل هایی ایجاد کند عدم علا قه یابی تفاوتی نسبت به گفتار و رفتار کودک نیز ممکن است تاثیر مشابهی داشته باشد. پدر و مادر و مربی کودکان زیر 7 سال می توانند از گرفتار شدن کودک به لکنت زبان پیشگیری کنند یا اختلا ل زبان و گفتار او را کاهش دهند.
باید برای این گونه کودکان در محیط خانه جو آرامی پدید آورد و با آن ها صحبت کرد تا احساس کنند که آن ها را هم مانند دیگر کودکان دوست دارند. بهترین پدران و مادران آن هایی هستند که در مورد مشکلا ت کودک صبر، احترام، درک و توجه و همدردی دارند. کودک را باید طوری بار بیاورند که بهترین دوست آن ها باشد.
برای کودک خود تجارب خوشایندی از صحبت کردن فراهم کنند برای آن ها قصه بگویند یا کتاب بخوانند بدون شک باید از به کار بردن یک اصطلا ح خاص بپرهیزند و سعی کنند که به کودک خود به عنوان یک لکنتی نگاه نکنند. اولیا می بایست ناروانی گویایی کودک را بپذیرند و پیرامون آن مطالعه کنند. توانایی آن ها در برخورد صحیح با لکنت زبان می تواند زمینه مثبتی را فراهم کند که بر روی فرزند خود کار کنند.
بهترین راه برای اصلا ح فرزندانتان داشتن وقت کافی برای آن هاست. صبر و حوصله معلم بسیار مهم است او باید به کودک فرصت بدهد به راحتی آن چه را می خواهد بگوید و از هر گونه شتابزدگی، تمسخر و استهزای کودک دوری نماید.
