متاسفانه در سالهای اخیر شاهد افزایش
تعدادکودکان کار در جامعه شده ایم و با وجود این معضل آن ها به مواد مخدر
روی آورده اند و افزایش تعداد کودکان کار معتاد امری بسیار نگران کننده
برای جامعه ما خواهد بود و خطر آن فرزندان ما را نیز تهدید خواهد کرد!
یک حقوقدان فعال در حوزه کودکان گفت: یکی از
علل گرایش کودکان کار به اعتیاد شرایط سخت کاری آنان است.به گزارش هادی
شریعتی درباره کودکان معتاد گفت: وقتی حرف از کودکان معتاد زده می شود به
نظر می آید؛ کودکان کار یا کودکان طبقات کارگری بیشتر درگیر این مساله
هستند که چنین تصوری اشتباه است، زیرا در تمام طبقات اجتماعی، کودکان درگیر
اعتیاد وجود دارند.
وی ادامه داد: اما علت درگیری کودکان طبقات ضعیف اجتماع به مواد مخدر با
سایر کودکان اختلاف معناداری دارد. یعنی در طبقات کارگری علت اصلی این
پدیده فقر اقتصادی و فرهنگی است، اما در طبقات متوسط و مرفه علت این پدیده
تغییر سبک زندگی و رفاه زدگی است.
شریعتی با بیان اینکه ما سه گروه را در اعتیاد کودکان طبقه بندی می کنیم که
شامل نوزاد معتاد، خردسال معتاد و نوجوان معتاد است، افزود: نوزادان معتاد
مسلما از طریق مادر معتاد می شوند به عبارت دیگر اعتیاد از بدو تولد همراه
آنان است، اما خردسالان و نوجوانان، گرفتار اعتیاد می شوند.
آمار دقیقی از کودکان معتاد وجود ندارد
وی با تاکید براینکه آمار دقیقی از اعتیاد کودکان کار معتاد وجود ندارد،
خاطرنشان کرد: این کودکان در چنان شرایط اجتماعی قرار دارند که ناخواسته به
اعتیاد گرایش پیدا می کنند که یکی از علل اصلی این گرایش آن است که کودکان
کار در شرایطی قرار دارند که باید شرایط سخت کار را تاب آورده و 12 یا 14
ساعت در خیابان کار کنند که این موضوع انرژی مضاعفی می طلبد و این انرژی
تنها با مصرف مواد مخدر تامین می شود.
این فعال حقوق کودک اظهار کرد: فرض کنید یک کودک کار که دچار فقر و بیماری
است به اعتیاد نیز مبتلا شده باشد، حالا خمار هم هست و این شرایط هم به
کودک و هم به جامعه آسیب می رساند، زیرا این کودک خمار نیاز دارد؛ موادش
تامین شود و در چنین شرایطی ممکن است به جیب بری یا فروش مواد مخدر یا حتی
تن فروشی دست بزند.
وی ادامه داد: این مساله بیانگر آن است که اعتیاد یک کودک تبعات زیادی دارد
و می تواند مانند بمبی عمل کند که هر آن ممکن است؛ منفجر شده و کودک،
اطرافیان وی و یا حتی جامعه را درگیر کند.
شریعتی با تاکید براینکه ضروری است؛ این کودکان تحت درمان بوده و حتی در
بیمارستان بستری و سم زدایی شوند، بیان کرد: هرچند که ترک اعتیاد در کودکان
از ترک اعتیاد در بزرگسالان راحت تر است، اما بیرون آمدن از دایره اعتیاد
برای این گروه از خردسالان و نوجوانان سخت است؛ زیرا آنان امکان رفتن به
کمپ های خصوصی را نداشته و شناختی نیز از این موضوع ندارند، زیرا به طبقه
ای از اجتماع تعلق دارند که خود باعث اعتیاد فرزندش شده است.
تن فروشی برخی از کودکان معتاد
این حقوقدان اضافه کرد: معمولا پسرها بیش از دخترها درگیر اعتیاد هستند،
اما دخترانی را نیز دیده ام که درگیر این بلا هستند و خطر تن فروشی آنها را
تهدید می کند.
این فعال حقوق کودک با تاکیدبراینکه اعتیاد در همان حوزه آسیب باقی نمی
ماند و فراگیرتر شده و جامعه را درگیر می کند، اظهار کرد: با توجه به
پرونده های مددکاری و حقوقی باید گفت؛ کودکان طبقات ضعیف بیشتر درگیر موادی
مانند تریاک هستند، اما بچه های شمال شهر و طبقات مرفه بیشتر درگیر مواد
روان گردان مثل شیشه هستند و یا سایر مواد جدیدی که به بازار می آید و
جامعه شناخت زیادی از آنها ندارد.
وی گفت: همین که یک کودک دچار اعتیاد می شود، از نظر من خطرناک ترین حالت
ممکن است و فرقی نمی کند که ماده مصرفی تریاک باشد یا شیشه یا سایر قرص های
روان گردان.
درباره کودکان کار معتاد اقدامی جدی انجام نشده
شریعتی با تاکید با اشاره به اینکه ضروری است؛ پروتکلی در خصوص اعتیاد
کودکان وجود داشته باشد، عنوان کرد: مسئولان بهزیستی می گویند؛ چنین
پروتکلی تدوین شده است، اما من شخصا پروتکلی در این خصوص ندیده ام و ضروری
است؛ در صورت وجود چنین پروتکلی دست به انتشار آن بزنند تا سازمان ها نیز
با آن آشنا شوند و اگر چنین پروتکلی وجود ندارد، بهتر است با هم اندیشی
سازمان ها و همکاری وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی پروتکلی در خصوص درمان
کودکان معتاد تهیه شود.
این حقوقدان با بیان اینکه معمولا در طرح ساماندهی کودکان کار، کودکان کار
معتاد دستگیر می شوند، اضافه کرد: ستاد پذیرش بهزیستی موظف است که چنین
کودکانی را بپذیرد، وضعیت آنها را مشخص کند و به کمپ ها معرفی کند، اما به
نظر می آید؛ در خصوص این بچه ها تصمیم جدی گرفته نشده و اقدامات عملی انجام
نمی دهند که چنین برخوردی زمینه ساز بازگشت دوباره این کودکان به خیابان
می شود.
شریعتی تصریح کرد: معمولا در این کمپ ها کودکان را با داروهای موقت مانند
متادون آرام می کنند، اما اقدامی جدی برای آنها نمی شود و این موضوع در
خصوص کودکان بدسرپرست بیشتر دیده می شود، زیرا چنین کودکانی باید در مراکز
شبانه روزی بهزیستی نگهداری شوند، اما ستاد پذیرش به این دلیل که مبادا
سایر کودکان حاضر در این مراکز معتاد شوند، چنین کودکانی را پذیرش نمی
کنند.
وی در توضیح این مطلب افزود: هر چند ممکن است؛ این تفکر درست بوده و نباید
کودکان معتاد با سایر کودکان در یک جا نگهداری شوند، اما ضروری است که
مراکزی برای درمان و بازتوانی این کودکان وجود داشته باشد تا آنان را پس از
درمان به جامعه یا مراکز شبانه روزی بهزیستی تحویل دهد.
آزار جنسی کودکان معتاد در کمپ های ترک اعتیاد بزرگسالان
این فعال حقوق کودک با اظهار تاسف از اینکه در حال حاضر تنها در شهر زاهدان
یک مرکز ترک اعتیاد و توانبخشی زیر 18 سال وجود دارد، گفت: هیچ مرکز تخصصی
برای این کار در شهرهای دیگر وجود ندارد و به ناچار این کودکان در کنار
بزرگسالان درمان می شوند.
وی با بیان اینکه بر اساس قانون، اعتیاد بار اول بیماری و بار دوم جرم تلقی
می شود، عنوان کرد: در ایران به معتادان زیر 18 سال توجه زیادی نمی شود و
این افراد نیز به کمپ بزرگسالان تحویل داده می شوند، و این احتمال وجود
دارد؛ وقتی که این کودکان به مراکز بزرگسالان می روند با آسیب های دیگر
همچون آزار جنسی مواجه شوند به علاوه اینکه سبک ترک اعتیاد کودکان و
نوجوانان با بزرگسالان متفاوت است.
فقدان قانون برای مجازات والدینی که کودکان خود را معتاد می کنند
شریعتی با اشاره به اینکه ممکن است؛ مواد مخدر توسط خانواده ها به کودکان
کار داده می شود تا آنان بتوانند در گرما و سرما چنین ساعات کاری طولانی و
سختی را تاب بیاورند، خاطرنشان کرد: در لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان
که متاسفانه هنوز به تصویب نرسیده است، برای خانواده هایی که دچار اعتیاد
بوده و فرزندشان در معرض خطر اعتیاد قرار دارد؛ اقدامات حمایتی، درمانی و
مجازاتی در نظر گرفته شده، اما هنوز این لایحه تبدیل به قانون نشده است تا
بتوان از آن بهره برداری کرد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر قانونی برای مجازات والدینی که کودکان خود را
دچار اعتیاد می کنند یا قانونی برای انجام اقدامات حمایتی از این کودکان
وجود ندارد، گفت: ما نباید صرفا به این موضوع نگاه مجازات مدارانه و کیفری
داشته باشیم، بلکه می توانیم؛ نگاه حمایتی و درمان گر داشته باشیم، حتی
سازمان بهزیستی نیز اجازه ندارد در چنین مواردی شخصا مداخله کند و ضروری
است دستور قضایی در این خصوص وجود داشته باشد.
آموزش و پرورش دانش آموز معتاد را اخراج نکند
وی با تاکید بر نقش آموزش و پرورش اظهار کرد: متاسفانه آموزش و پرورش در
برخی موارد کودکان معتاد را اخراج می کند به همین دلیل وقتی با یک نوجوان
یا دانش آموز معتاد برخورد می کنم، نمی توانم مساله را با مدیر یا مشاور
مدرسه در میان بگذارم، زیرا احتمال اخراج دانش آموز زیاد است.
این فعال حقوق کودک با بیان اینکه آموزش و پرورش می تواند؛ نقش موثری در
آموزش مهارت های زندگی، جرات ورزی و نه گفتن داشته باشد، خاطرنشان کرد:
باید نگاه حذفی و رفتار دفعی در این نهاد از بین برود، زیرا چنین نگاهی
کودک را دچار مشکلات دیگری می کند.
شریعتی همچنین اظهار کرد: سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت و شهرداری به عنوان
سازمان های مسئول در مساله اعتیاد کودکان هستند، اما متاسفانه هماهنگی
لازم را در این زمینه ندارند.
ایلنا
