وسواس پاکیزگی و نظم و ترتیب در کودکان

کودک آنلاین: بیشتر والدین از وضعیت بهداشتی فرزندانشان ناراضی‌اند و دائماً در مورد مسائلی نظیر شستن دست و صورت یا تمیز کردن اتاق با آن‌ها در کشمکش هستند؛ اما کودکانی نیز وجود دارند که به وسواس در پاکیزگی دچارند و این مسئله مشکل بزرگی برای والدین و حتی خود کودکان ایجاد می‌کند.
اگر کودکی دارید  که در مورد نحوۀ چیدن کتاب‌ها در قفسه تعصب دارد یا از کثیف شدن دست‌هایش عصبانی می‌شود، باید بدانید که این جنون می‌تواند تمام رسوم و قوانین خانه‌داری را تحت تأثیر خود قرار دهد. به‌علاوه در صورت ادامۀ چنین تمایلاتی، کودک ممکن است دچار فشارهای روانی شدیدی شود.
برخی مردم – جوانان و بزرگسالان – روزی پنجاه بار دست‌های خود را می‌شویند؛ اما بازهم احساس تمیزی نمی‌کنند. آن‌ها هرچقدر نگران باشند، بیشتر دست‌هایشان را می‌شویند. والدین پسری را برای مشاوره برده بودند که حداقل روزی یک ساعت را صرف چیدن اسباب‌بازی‌هایش می‌کرد. او تمام سربازان و کامیون‌ها را قبل از خواب در محل‌های خاصشان قرار می‌داد، سپس پدرش را برای کنترل قفل بودن در خانه و پنجره‌ها همراهی می‌کرد.
نوجوانان با نظم و ترتیب احساس راحتی بیشتری می‌کنند و رعایت سلیقه و پاکیزگی بسیار پسندیده است، ولی اهمیت دادن به این موارد، باید در حد معقول و پذیرفته‌ای باقی بماند.
اگر به نظر می‌رسد کودک شما در جستجوی کمال است، پیشنهادهای زیر برای شما مفید خواهند بود.
علل وسواس را شرح دهید.
علت نگرانی کودک را در مورد کثیفی‌ها یا قرار دادن هر چیزی سر جایش، به نحوِ متناسب با سنش برای او توضیح دهید.
- می‌توانید برای کودکان خردسال داستانی تعریف کنید. بدین گونه که در آن قهرمان داستان هرگاه عصبانی می‌شود یا کنترل حادثه‌ای را در زندگی‌اش از دست می‌دهد، به شستن مشغول می‌شود. او آن‌قدر به این رفتار خود ادامه می‌دهد که تمام تفریحات خود را از دست می‌دهد و به دردسر می‌افتد.
- اگر کودک به‌اندازۀ کافی بزرگ است در مورد این رفتار با او بحث کنید. میزان اهمیتی را که او برای پاکیزگی و نظم و ترتیب قائل می‌شود، با نگرانی و اضطرابش مرتبط کنید. اگرچه ممکن است فشار عصبی و اضطراب خود را انکار کند؛ اما به‌تدریج درمی‌یابد که قبل از امتحانات مدرسه یا وقایع پراضطراب دیگر، بیشتر دچار وسواس می‌شود.
اگر خودتان نیز چنین تمایلاتی دارید، برای کودک توضیح دهید که چگونه گاهی که مضطرب هستید به تمیز کردن قفسه‌های آشپزخانه یا بازدید درهای خانه می‌پردازید. به او بگویید که هردوی شما در این مورد دچار یک مشکل عصبی هستید و باید بکوشید تا به همراه یکدیگر عوض شوید.
روش‌های کسب آرامش تدریجی را به کودک بیاموزید.
آرامش عمومی و کنترل اضطراب به‌ویژه برای کودکانی که دچار این نوع از عادت عصبی هستند، پراهمیت است. کودک را با یک واژۀ علامت دهنده نظیر آرام باش آشنا کنید، زیرا این روش می‌تواند او را از بروز افکار آزاردهنده، بازدارد.
الگوهای فکری را تغییر دهید.
کودکی که دچار افکار آزاردهنده است معمولاً تصورات نادرستی از محیط دارد و دائماً آن‌ها را نزد خود تکرار می‌کند.
 - تصورات نادرست را تصحیح کنید؛ از کودک بپرسید که چرا در نظر او ردیف شدن اشیاء بر روی میزش اهمیت دارد. ممکن است برای آنکه این احساس خصوصی را با شما در میان بگذارد، متحمل تلاش فراوانی شوید. ممکن است کودک اعتقاد داشته باشد که این کار در موفقیت او نقش زیادی بازی می‌کند. برای مثال، ممکن است فکر کند که اگر اشیاء را به آن شکل نچیند، امتحان ریاضی‌اش را خراب خواهد کرد.
- با عقاید نادرست کودک بجنگید؛ در مجموعه‌ای از بحث‌ها کودک را مجبور کنید تا فهرستی را از افکارش در مورد پاکیزگی و نظم و ترتیب تهیه کند. به او کمک کنید تا به نادرستی افکارش پی ببرد. به همراه یکدیگر، چند جملۀ مثبت طرح کنید تا تصورات نادرست او را خنثی کند و از کودک بخواهید آن‌ها را نزد خود تکرار کند. برای مثال، یک کثیفی کوچک برای من زیانی ندارد، بعداً هم می تونم دستم رو بشویم یا ارتباطی بین مرتب بودن اتاقم و سالم رسیدن به مدرسه وجود نداره.
- جملات خنثی‌کننده را تمرین کنید؛ کودک را تشویق کنید تا هرگاه که نیاز به شستشو یا مرتب کردن احساس کرد، در آغاز با صدای بلند و سپس آرام‌تر، آن جملات را تکرار کند. مانند این جمله: من برای این امتحان خیلی درس خوانده‌ام. من درسم رو بلدم. تو چهار امتحان قبلی‌ام هم نمره هام خوب شده‌اند و مرتب کردن میز کارم تأثیری بر نمره‌ام ندارد.
کودک را به برخی به‌هم‌ریختگی‌ها عادت دهید.
حقیقت جالبی که در غلبه بر عادت‌های مشغول کنندۀ ذهن وجود دارد این است که از شستشو و مرتب کردن بیش‌ازحد جلوگیری کرده، حتی به‌هم‌ریختگی‌ها را بیشتر کنید. اگرچه کودک در ابتدا موضوع را جالب تلقی می‌کند؛ اما ممکن است قبول آن برایش بسیار سخت باشد. هدف شما کمک به او برای احساس راحتی بیشتر است.
فهرستی از اعمالی که می‌خواهید کودکتان آن‌ها را کمتر انجام دهد، تهیه کنید. برای مثال، مدادهای تراشیده را در یک خط منظم روی میزتحریر نچیند یا لباس‌هایش را در طول روز چندین بار عوض نکند.
فهرستی از اعمالی که می‌خواهید کودکتان آن‌ها را بیشتر انجام دهد، تهیه کنید. این فهرست می‌تواند شامل رها کردن لوازم‌التحریر روی میز بدون هرگونه نظم و یا کثیف کردن لباس‌ها از روی عمد و عوض نکردن آن‌ها باشد. فهرست را به‌تدریج به تمام اعمالی که کودک را می‌آزارد، افزایش دهید. او باید تا رفع این احساس نسبت به اعمال فهرست شده، آن‌ها را به‌طور مداوم انجام دهد.
یک صلح عاقلانه ایجاد کنید.
وقتی کودکِ خود را آرام‌تر و با ذهنی بدون تشویش می‌بینید، او را تحسین کنید و به خاطر وضعیت فکری جدیدش به او پاداش دهید. فهرستی از رفتارهای سالم و عاقلانه را تدوین کنید: برای نمونه، مرتب کردن اتاق دو بار در هفته به‌جای دو بار در روز؛ شستن دست‌ها قبل از هر وعده‌غذا به‌جای ده بار در روز.
از افراد متخصص کمک بگیرید.
اگر عادات باقی ماند یا حتی بدتر شد، به کمک افراد حرفه‌ای و متخصص نیازمندید. پاکیزگی و انضباط ناشی از وسواس، می‌توانند نشانۀ مشکلات احساسی و روانی جدی باشند.

منبع: چگونه با کودکم رفتار کنم.