معمولا دو نوع دارو برای درمان اضطراب به کار می رود : بنزودیازپین ها و داروهای ضدافسردگی.
بنزودیازپینها
بنزودیازپینها
بر دستگاه های بازدارنده در مغز اثر می گذارند و تا وقتی دارو در بدن وجود
دارد تنشهای جسمانی و روانی کاهش می یابد. این داروها برای درمان اضطراب ،
آسوده کردن عضلات و خواب به کار می روند. تاثیر آنها تا زمانی باقی است که
دارو در بدن باشد. میتوانید این داروها را از روی نامهای ژنریک آنها که
همگی پسوند پام دارند تشخیص دهید.
اثر بخشی
میتوان بنزودیازپینها را
به طور مرتب ( یعنی یک بار یا بیشتر در روز) مصرف کرد و یا هر وقت که مورد
نیاز بود. مصرف مرتب در طول شبانه روز از شدت اضطراب کم میکند تا آثار مخرب
آن را کاهش دهد. معمولا بنزودیازپینهایی که تاثیر تدریجی دارند برای این
منظور به کار میروند.
اما افرادی که فقط در شرایط خاصی دچار وحشت زدگی
یا اضطراب میشوند میتوانند برحسب نیاز دارو مصرف کنند. بنزودیازپینهای با
تاثیر فوری در این موارد به کار میرود. یک روش بسیار مفید آن است که یک
نوجوان مضطرب همیشه یکی دو قرص به همراه داشته باشد تا اگر دچار اضطراب شد
آن را مصرف کند.
دانستن اینکه قرص در دسترس است کودک
را به اندازه ای خاطر جمع میکند که به ندرت مصرف آن لازم میشود. اگر این
دارو در برنامه ی درمانی فرزندتان گنجانده شده بهتر است به مسئولان مدرسه
هم اطلاع بدهید.
بیشتر کودکان برای مدت کوتاهی این داروها را به طور
مرتب به کار می برند زیرا تاثیر دارو به مرور زمان کم میشود و بدن به آن
عادت می کند. البته در بعضی موارد مصرف مرتب و دراز مدت ممکن است ضروری
باشد.
اگر فرزند شما چند ماه یا بیشتر به طور مرتب بنزودیازپین مصرف
کرده است نباید یک دفعه آن را قطع کنید زیرا ممکن است دچار اضطراب شدید و
ناراحتی جسمانی بشود. اگر کودکتان دیگر به دارو نیاز ندارد به تدریج و طبق
نظر پزشک مقدار دارو را کاهش دهید. به این ترتیب بدن کودک امکان تنظیم مجدد
می یابد.
عوارض جانبی
متداول ترین عارضه ی جانبی بنزودیازپین خواب
آلودگی است. این امر برای کودکان فقط در زمینه تکالیف مدرسه ایجاد مشکل
میکند. برای حل این مسئله میتوانید مقدار دارو را کاهش دهید یا برنامه ی
خوردن دارو را تغییر دهید تا داروی کمتری در طول روز در بدن کودک فعال
باشد.
درضمن مهم است که پیش از مصرف بنزودیازپین همراه با سایر آرام بخش
ها ( مثلا آنتی هیستامین ها) با دکتر مشورت کنید تا کودک زیادی خواب آلود
نشود.
داروهای ضدافسردگی
داروهای ضدافسردگی تعادل مواد شیمیایی
گوناگون مغز را تغییر میدهند و بر حالت روحی فرد تاثیر می گذارند. علاوه بر
این ظاهرا جلوی برخی علایم شدید جسمانی مربوط به اضطراب را میگیرند. این
داروها برای درمان افسردگی ، اضطراب ناشی از جدایی ، وسواس فکری – رفتاری ،شب ادراری و اختلال کمبود توجه ، در کودکان به کار می رود. نام ژنریک بیشتر این داروها دارای پسوند این است.
اثر بخشی
داروهای
ضدافسردگی ، برخلاف بنزودیازپین ها تاثیر فوری ندارند و معمولا بین 2 تا 4
هفته طول میکشد تا به اثر بخشی کامل برسند. بنابراین پیش از آنکه کودک چند
هفته ی پیاپی دارو را مصرف کند نمیتوانید متوجه شوید که آیا تاثیری دارد
یا نه؟ داروهای ضدافسردگی در انسان مقاومت ایجاد نمیکند. بنابراین میتوان
ماهها یا حتی سالها این داروها را به کار برد.
عوارض جانبی
عوارض
جانبی بنا به نوع داروی ضدافسردگی متفاوت است. برخی کودکان دچار هیچ عارضه ی
جانبی نمیشوند. در حالی که برخی دیگر عوارض جانبی گوناگونی را تجربه
میکنند. ایمی پرامین ، کلومی پیرامین و سایر داروهای ضدافسردگی که به نام
تری سیکلیک معروفند معمولا خشکی دهان ، تار شدن دید ، یبوست و خواب آلودگی
ایجاد میکنند.
به این عوارض اغلب عوارض آنتی کولینرژیک گفته میشود زیرا
برای تهیه ی آنها ماده ی شیمیایی استیلکولین به کار میرود. این عوارض در
ابتدای درمان شایع تر است و معمولا به مرور زمان از بین می روند. خوردن
داروهای ضدافسردگی تری سیکلین در شب خواب آلودگی در روز را به حداقل می
رساند.
بعید نیست در دوره مصرف این داروها افزایش وزن ، تپش قلب ،
سرگیجه ، حالت تهوع و واکنش های مربوط به آلرژی پیش بیاید اما چندان معمول
نیست به ندرت پیش می آید که داروهای ضدافسردگی تری سیکلیک بر ضربان قلب اثر
بگذارند. به همین دلیل از کودکانی که میخواهند از این دارو استفاده کنند
پیش از شروع یا اضافه کردن مقدار دارو نوار قلبی ( ECG) می گیرند.
اما
فلوکستین ، فلووکسامین و سایر داروهای ضدافسردگی که به طور خاص برماده ی
شیمیایی سروتنین در مغز اثر می گذارند در دسته ی تری سیکلیکها نیستند و
عوارض جانبی متفاوتی دارند. حالت تهوع ، سردرد ، بی قراری و کم خوابی از
عوارض رایج این داروهاست.
خوردن این داروها در یک ساعت خاص ( صبح ها
برای داروهای انرژی زاتر و شبها برای داروهای آرام بخش تر ) مشکلات کم
خوابی را کاهش می دهد. حالت تهوع و سردرد معمولا در ابتدای درمان رایج تر
است و به مرور زمان کم می شود . کاربرد این داروها برای کودکان تازه باب
شده است اما پژوهشها نشان داده که برای کودکان مضطرب و به خصوص در کاهش
وسواس مفید بوده است.
اعتیاد
ممکن است نگران معتادشدن فرزندتان به
دارو باشید. بیشتر کودکان دوست ندارند دارو بخورند هم برای اینکه پدر و
مادرها آنها را مجبور به این کار میکنند و هم برای اینکه ممکن است عوارض
جانبی ناخوشایندی داشته باشند.
اعتیاد به دارو در کودکان در سنین پیش از
نوجوانی تقریبا وجود ندارد اما به ندرت پیش می آید نوجوانی که مدتی طولانی
از داروهای بنزودیازپین استفاده کرده است از دارو سوء استفاده کند.
باسپیرن داروی غیراعتیادآوری است که اثر آن بسیار شبیه بنزودیازپین هاست و
اکنون به همین دلیل برای برخی نوجوانان مضطرب به کار می رود.
داروهای
ضدافسردگی هر مدت که مصرف شوند اعتیاد آور نیستند اگر به دلیل سوابق
خانوادگی یا هر مورد دیگری مسئله اعتیاد نگرانتان می کند بهترین راه حل این
است که پزشک مرتب فرزندتان را زیر نظر داشته باشد تا بهبودی او را بررسی
کند و پرسشهای لازم را از او بپرسد.
روند درمان
طول درمان با دارو
برای کودکان مختلف متفاوت است. معمولا کودک تا زمانی دارو میخورد که بتواند
با حداقل اضطراب ، به تمامی فعالیت های مناسب سنش که قبلا از آنها دوری
میکرد بپردازد. روند درمان با دارو به طور متوسط از چند ماه تا یک سال طول
میکشد. برای درمان برخی اختلالها ممکن است مدت بیشتری به دارو نیاز باشد.
منبع : کتاب کلیدهای مقابله با اضطراب در کودکان و نوجوانان
