مشکلات شایع استخوان بندی نوزادان، شیرخواران و کودکان

- تغییر شکل زانو و ساق پاها
این نوع انحراف پا در نوزادان، شایع و طبیعی است و با رشد کودک بهبود می یابد و تصویربرداری ضرورت ندارد. پدر و مادر باید بدانند اگر ساق پای نوزاد آنها به شکل پرانتز است، مهم نیست و زمان لازم است تا بهبود یابد.
اگر این تغییر شکل بعد از سن هیجده ماهگی ادامه دارد، کودک باید از نظر بیماری نرمی استخوان (راشی تیسم)، بیماری های متابولیک (سوخت و ساز) و ضربه ها بررسی گردد و در صورت لزوم درمان شود.
- انحراف ساق پا به طرف داخل
در این نوع انحراف ساق پا، هنگامی که به ساق پا نگاه می کنید، می بینید دو زانو به هم نزدیک و مچ پاها از یکدیگر دور می باشند به طوری که ممکن است فاصلۀ دو مچ پا بیش از ده سانتیمتر باشد.
این حالت ممکن است به طور طبیعی دیده شود و با رشد کودک تا سن شش سالگی بهبود می یابد. اگر این وضعین بهبود پیدا نکرد، باید به فکر بیماری هایی مانند راشی تیسم، بیماری های کلیوی، تومورها و عفونت ها بود. در چنین شرایطی باید کودک زیر نظر پزشک متخصص مورد بررس قرار گیرئ و در صورت لزوم تحت عمل جراحی قرار گیرد.
- تغییر شکل پا و انگشتان پا
در دوران جنینی در پا و انگشتان ممکن است تغییراتی بوجود آید. این تغییرات ممکن است در هنگام رشد و نمو پا داخل رحم به وجود آید یا به علت عضلانی عصبی و یا به علت تورم ایجاد شود. اینک مواردی از این تغییرات که شایع می باشد، ذکر می گردد:
•    کج شدن پنج انگشت پا به طرف داخل در نتیجۀ بد قرار گرفتن پا در رحم مادر؛ انحراف انگشتان ئ جلوی پا به طرف داخل در حالی که وسط و عقب پا طبیعی است، در نوزادان شایع می باشد. علت آن بد قرار گرفتن پاهای جنین در رحم مادر می باشد. این تغییر در بیشتر موارد خود به خود بهبود می یابد.
این تغییر شکل ممکن است یک طرفی یا دو طرفی باشد. اگر نوزاد پس از تولد دچار چنین تغییر شکل پا می باشد، پزشک در هنگام معاینۀ نوزاد باید به طور کامل او را معاینل نماید. مخصوصا از نظر ناهنجاری های لگن باید بررسی کامل انجام دهد.
•    کج شدن انگششتان پای خلقتی؛ این ناهنجاری باید اصلاح شود، چرا که اگر اصلاح نشود و کودک به سن راه رفتن برسد (در سال دوم تولد)، کودک در هنگام راه رفتن انگشت ها و جلوی پای خود را به طرف داخل می گذارد و انگشت شست پای او به طرف داخل منحرف می گردد.
این تغییر شکل در بیشتر موارد، خود بهبود می یابد. در بعضی از مواقع به علت سفتی، انحراف بهبود نیافته و از نظر زیبایی و انتخاب کفش برای کودک مشکل به وجود می آورد. پزشک پای کودک را معاینه می کند و تمرین کشش و کفش مناسب توصیه می نماید که کودک دائما به پا داشته باشد.
اگر بعد از شش تا هشت هفته بهبود نیافت، در مواردی که تغییر شکل شدید باشد، پزشک متخصص اورتوپدی با عمل جراحی تغییر شکل را اصلاح می نماید.
•    انحراف انگشت بزرگ پا به طرف داخل؛ این تغییر شکل در نوزادان دیده می شود و خود به خود بهبود می یابد و درمانی لازم ندارد.
- پای چماقی یا چنبری
پای چماقی، نوعی از تغییر شکل پای نوزاد است که هنگام تولد در بعضی از نوزادان در یک طرف یا در دو طرف دیده می شود و نسبت آن، یک در هزار نوزاد می باشد. این نوع تغییر شکل پا ببه علل مختلف به وجود می آید.
•    بد قرار گرفتن پای نوزاد در رحم مادر؛ در این تغییر شکل پای نوزاد از نظر خلقتی، طبیعی بوده ولی چون در رحم مادر در وضع بد قرار گرفته است، درنتیجه تغییر شکل یافته و پنجۀ پا گرد و خمیده و به شکل چماق در می آید.
•    پای چماقی نوع خلقتی؛ این نوع تغییر شکل به اشکال مختلف ممکن است دیده شود و معمولا در پدر و مادر و اقوام کودک نیز تغییر شکل وجود داشته است.
•    پای چماقی نوع عصبی عضلانی؛ زمانی که پزشک متخصص کودکان، نوزاد مبتلا به پای چماقی را معاینه می کند، معمولا نوزاد را از نظر ناهنجاری های دیگر مفصلی و همچنین از نظر عصبی عضلانی مورد بررسی دقیق قرار می دهد تا نوزاد تحت درمان قرار گیرد.
این نوع تغییر شکل پا باید بعد از تولد هرچه زودتر درمان گردد. اگر تغییر شکل، خفیف باشد با بستن و گچ گرفتن اصلاح می گردد، ولی اگر شدید باشد با عمل جراحی به وسیلۀ متخصص با تجربه اصلاح می گردد.

کف پای صاف
کف پای تمام نوزادان و شیرخواران صاف است، زیرا در کف پا چربی جمع شده است. قوس کف پا در نتیجۀ رشد عضلات و استخوان ها تا سن ده سالگی به وجود می آید. ورزش و مخصوصا ژیمناستیک و راه رفتن با پای بدون کفش و یا راه رفتن با دمپایی یا صندل کنار دریا به پیدایش قوس کف پا کمک می کند. مطالعات نشان داده است 10 تا 15 درصد کودکان و نوجوانان بزرگتر از ده سال نیز دارای کف پای صاف هستند.
پدرها و مادرها باید مراقب کف پای کودکانشان باشند و علاوه بر نگاه کردن به کف پای کودک در حال ایستاده، اگر کودک دچار لنگیدن است یا در ساق پای خود درد حس می کند، ممکن است علت آن صافی کف پا باشد.
مطالعات نشان داده است که پوشاندن کفش مخصوص یا گذاردن کفی در کفش هیچگونه کمکی نخواهد کرد و ممکن است در بعضی از کودکان نیز مشکل روانی ایجاد کند. بعضی از پزشکان در کودکانی که دچار کوتاهی تاندون آشیل هستند و کودک دچار لنگیدن یا درد شدید عضلات پا در راه رفتن است، توصیه ب تمرین کشش عضلۀ ساق پا می کنند . اگر بهبودی حاصل نشد اقدام به عمل جراحی می نمایند.

منبع: من و کودک من