کودکان حساس نیز مانند همه ی کودکان گاهی با پدر و مادرشان مخالفت می کنند. آنها
یکی به دو می کنند در برابر هر درخواستی جر و بحث راه می اندازند و پاسخ
منفی می دهند اصرار دارند که کارها به روش آنها انجام شود نه روش شما و حتی
گاهی به خشونت رو می آورند.
اعتراض کردن معمولا بخشی از تلاش کودکان
برای شکل دادن به هویتی مستقل از پدر و مادر است و به آنها این احساس را می
دهد که میتوانند بر محیط خود تاثیر بگذارند. در واقع اگر کودک هیچ گاه از
انجام کارهایی که شما میگویید سرپیچی نکند باید نگران شوید.
دلایل رفتار اعتراض آمیز
اما
در کودکان حساس که نیاز شدیدی به کنترل همه ی جنبه های محیط خود دارند
اعتراض می تواند حالت افراطی پیدا کند. این نیاز ناشی از چیست؟ گفتیم که
کودکان حساس از هر تغییری ناراحت میشوند.
حتی بعضی از آنها برای سازگاری
با تغییر به قدری احساس ناتوانی میکنند که به هیچ قیمتی حاضر نیستند در
این راه تلاش کنند. وقتی اطرافیانشان درست مطابق با برنامه هایشان عمل نمی
کنند دچار احساس ناامنی می شوند . آنها وقتی آسوده هستند که هیچ چیزی تغییر
نکند و محیط کاملا قابل پیش بینی باشد.
متاسفانه این نگرش واقع بینانه
نیست. معمولا این کودکان عادت میکنند که مدام بجنگند تا دیگران مطابق میل
آنها رفتار کنند. هدف تمام این جنگ و جدل ها این است که با تغییرات رو به
رو شوند. به همین دلیل رفتار آنها بسیار پرخاشگرانه میشود.
چگونه
میتوانید تشخیص دهید که کودک به دلیل ترس از تغییر پرخاشگری می کند یا به
دلیل بی ادبی ؟ نمیتوانید و خوشبختانه اهمیتی هم ندارد. وقتی میخواهید
رفتار فرزندتان را تعدیل کنید فقط دو نوع رفتار وجود دارد : مطلوب و
نامطلوب. معمولا پرخاشگری رفتاری نامطلوب است.
کنترل رفتار اعتراض آمیز
اگر
مخالفت جزئی باشد بهترین کار این است که آگاهانه بی اعتنایی کنید تا
ناخواسته آن را پایدار نکنید. اگر مخالفت شدیدتر باشد چیز خوشایندی را از
او بگیرید ( برای نمونه کودک را برای مدت کوتاهی به اتاقش بفرستید و به این
ترتیب به او بی توجهی کنید) یا کاری انجام دهید که برایش خوشایند نیست (
مثلا اجازه ندهید آن روز تلویزیون تماشا کند یا آن هفته کمی از پول توجیبی
او کم کنید).
برای سنین پیش از نوجوانی بسیار موثر است که به مدت یک
دقیقه به ازای هر سال سن ( مثلا پنج دقیقه برای کودک پنج ساله یا ده دقیقه
برای کودک ده ساله) کودک را از بودن در جمع محروم کنید. البته در مورد
نوجوانان کم کردن پول توجیبی تاثیر بیشتری دارد.
شاید این برخورد با
کودکی که رفتار اعتراض آمیزش ناشی از اضطراب است خشن به نظر برسد اما
رفتاری را که در اجتماع پسندیده نیست به هر شکل باید متوقف کرد. توجه دارید
که افراد خارج از خانه ی شما به کودکی که مدام جیغ و داد می کند محبت
نخواهند کرد.
علاوه بر این با متوقف کردن رفتار اعتراض آمیز کودک و
مطابق میل او رفتار نکردن او را مجبور می کنید که با مورد ترس خود ( مثلا
تغییری در محیط) رو به رو شود. پس از مدتی این کار به فرزندتان کمک میکند
تا نسبت به تغییر حساسیت کمتری داشته باشد.
بسیاری از پدر و مادرها در
مورد کودکانی که اغلب رفتار معترضانه دارند روش (( یک ، دو ،سه)) را به کار
می برند. این روش برای نخستین بار توسط دکتر تاماس فلان در کتاب جادوی 1 ،
2 ،3 شرح داده شد.
به طور خلاصه راه حل این است که با صدایی محکم و
بدون هر احساسی به کودکی که به بدرفتاری ادامه می دهد هشدار دهید و بگویید
((یک )) و دیگر حرفی نزنید و سپس (( دو)) و باز ساکت بمانید و عاقبت بگویید
(( این شد سه! به اتاقت برو و پنج دقیقه همانجا بمان)).
هیچ جر و بحثی
پیش نمی آید و اگر کودک به اتاقش نرود جریمه ی مناسبی برای او در نظر
میگیرید ( مثلا صدتومان از پول توجیبی اش کم می کنید)). استفاده ی مرتب از
این روش در حدود سه هفته تاثیرش را نشان می دهد.
در این روش نیز مانند
سایر روش های بازدارنده نکته ی مهم این است که پدر و مادر تا آنجا که امکان
دارد کم صحبت کنند و احساساتشان را نشان ندهند. معمولا صحبت کردن و ابراز
احساسات به معنای توجه نشان دادن به رفتار نامطلوب و در نتیجه تشدید آن
است.
بعضی وقتها کودک مضطرب از تنها ماندن در اتاق می ترسد. در این صورت
مکان دیگری را انتخاب کنید که کودک بتواند بدون ترس مدتی در آنجا بماند((
مثلا گوشه اتاق یا روی پله ها)) و همان روش را به کار ببرید. وقتی لازم است
که کودک در گوشه ای تنها بماند اگر هم او را می بینید با او حرف نزنید
وگرنه این روش به هیچ وجه مفید نخواهد بود.
منبع : کتاب کلیدهای مقابله با اضطراب در کودکان و نوجوانان
