پایین آوردن تب کودک

مطالعات نشان داده اند که این روش ساده در خیلی از موارد دقیق است. استفاده از دماسنج (ترمومتر) می تواند شما را مطمئن کند.بیشتر متخصصین اطفال بر این باورند که درجه حرارت طبیعی کودک سالم بین 36 تا 38 درجه سانتیگراد است. اگر درجه حرارت مقعدی کودک بالای 38 درجه سانتیگراد باشد تب دارد. در صورتیکه کودک زیر 3 ماه باشد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.
تب معمولا به دلیل ایجاد عفونت در بدن ایجاد می شود. در صورتیکه ظاهر یا رفتار کودک خود شما را نگران کرده، صرف نظر از اینکه درجه حرارتش بالا باشد یا نه، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
دلیل تب، محدود نرمال تب، راهکارهای پایین آوردن آن و اقدامات پیش از مراجعه به پزشک، برخی از موضوعاتی است که در این مطلب به آنها پرداخته می شود.

دلیل تب چیست؟

تب عموماً علامتی دال بر واکنش بدن کودک به عفونت است. سیستم دفاعی بدن کودک شامل گلبول های سفید خون است که به باکتری ها حمله کرده و آنها را از بین می برند.
یکی دیگر از دلایل تب گرمازدگی است. گرمازدگی عارضه ای خطرناک است که ممکن است بر اثر بازی کردن کودک در آفتاب یا ماندن در اتومبیلی که شیشه هایش بالاست در یک روز گرم اتفاق افتد. اگر بدن کودک بر اثر ماندن زیر آفتاب یا در فضای سربسته و گرم تب دار باشد و درجه حرارتش با در آوردن لباس ها و ماندن در محیط خنک پایین نیاید باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.

وجود علائم زیر همراه با تب نیز می تواند نشانه جدی بودن مشکل باشد
کاهش اشتها، بی حالی، رنگ پریدگی یا بر افروختگی واضح، یا وجود تغییرات دیگر در رفتار یا ظاهر کودک.وجود دانه های کوچک قرمز-ارغوانی روی بدن که با فشار دادن سفید نمی شوند یا وجود لکه های ارغوانی بزرگ؛ هر دو این علائم می توانند نشانه عفونت باکتریال جدی باشند.کودک نمی تواند غذا را ببلعد و آب دهانش مرتب می ریزد؛ این ممکن است علامتی از اپی گلوتیت (التهاب اپی گلوت - اپیگلوت قسمتی از حنجره است که موقع بلع غذا مانع ورود غذا به مری و مجاری تنفسی می شود) باشد. اپی گلوتیت سبب تورم قسمت عقبی گلو شده و می تواند جان کودک را به خطر اندازد.حتی بعد از تمیز کردن بینی، کودک نمی تواند خوب نفس بکشد که ممکن است نشانه ای از ذات الریه یا آسم باشد.کودک به نظر هذیان آلود و گیج می رسد و بسیار تحریک پذیر و کج خلق است؛ این علائم ممکن است علائم یک عفونت ویروسی یا باکتریال جدی باشند.در صورتیکه بابت ظاهر یا رفتار کودک خود دچار نگرانی هستید، صرف نظر از اینکه درجه حرارتش بالا باشد یا نه، حتماً به پزشک مراجعه کنید. همچنین به خاطر داشته باشید که تب تنها یکی از علائم بیماری است. توجه داشته باشید که علائمی نظیر سرفه و گوش درد (در صورتیکه به آن مشکوکید) یا استفراغ و اسهال را حتماً به پزشک اطلاع دهید زیرا به وی در تشخیص کمک می کند.

اگر تب دفاعی در مقابل عفونت است چرا باید آنرا پایین آورد؟
از آنجا که تب قسمتی از واکنش دفاعی بدن به باکتری ها و ویروس هاست بعضی محققین معتقدند که دفاع بدن در مقابل عفونت ها، وقتی درجه حرارت بدن بالا باشد مؤثرتر است. از سوی دیگر، اگر درجه حرارت بدن خیلی بالا باشد کودک بخوبی غذا نمی خورد، مایعات نمی نوشد و نمی خوابد و این مسایل باعث می شود دیرتر بهبود یابد. یک راه حل این است که با نظر پزشک به کودک استامینوفن یا ایبوپروفن کودکان بدهیم. (توجه داشته باشید که ایبوپروفن در کودکان زیر 6 ماه توصیه نمی شود.) هر دو این داروها به پایین آوردن تب کمک می کنند بدون آنکه بر دفاع بدن در مقابل عفونت اختلالی ایجاد کنند. با پایین آمدن تب، حال کودک بهتر شده و مایعات بیشتری می نوشد و همین مسئله بهبود را تسریع می کند. توجه داشته باشید که قبل از دادن هر دارویی به کودک با پزشک مشورت کنید.

راه های پایین آوردن تب
اگر کودک بر اثر تب بی حال نشده است لزومی به استفاده از دارو نیست. برای پایین آوردن تب می توانید مقدار زیادی شیر سینه یا شیر خشک به کودک بدهید تا هم درجه حرارتش پایین آید و هم از کم شدن آب بدن جلوگیری شود. همچنین زیاد به کودک لباس نپوشانید. بالا بودن درجه حرارت بدن کودک ممکن است ناشی از لباس بیش از حد، هوای گرم، و یا فعالیت زیاد باشد. در این مواقع بهتر است لباس کودک را کم کرده و تشویقش کنید که کمی استراحت کند و یا فعالیت کمتری در یک فضای خنک داشته باشد.اگر تب کودک را اذیت می کند می توانید با آب ولرم پاشویه کنید و یا در وان پر از آب ولرم قرار دهید. پاشویه به شستن پاها و یا انداختن پارچه خیس روی پاها محدود نمی شود. برای پاشویه می توانید یک اسفنج را به آب ولرم آغشته کنید و از بالا روی بدن کودک بکشید.هرگز با استفاده از الکل نوزاد را پاشویه نکنید زیرا الکل از طریق پوست جذب شده و وارد خون می شود. ورود الکل به خون می تواند سبب بروز مشکلات تنفسی یا تشنج شود و یا کودک بر اثر افت قند خون خواب آلوده یا تحریک پذیر گردد.

چه داروهای تب بری برای کودک بی خطرند؟
با تأیید پزشک می توانید از استامینوفن و ایبوپروفن کودکان برای پایین آوردن تب استفاده کنید. (استفاده از ایبوپروفن در کودکان زیر 6 ماه توصیه نمی شود.) دوز صحیح دارو بستگی به وزن کودک دارد. سعی کنید همیشه با استفاده از یک پیمانه یا قطره چکان دوز دقیق دارو را به کودک بدهید. هیچگاه هیچ داروی تب بری را بیش از تعداد دفعات توصیه شده به کودک ندهید. تعداد دفعات معمول تجویز استامینوفن هر 4 ساعت و ایبوپروفن هر 6 ساعت است.هیچگاه به کودک خود آسپیرین ندهید. آسپیرین ممکن است کودک را مستعد سندرم Reye کند. این بیماری نادر است ولی می تواند کشنده باشد.
توصیه آخر اینکه: بسیاری از داروهای ضد سرماخوردگی و سرفه، حاوی ترکیبات تب بر نظیر ایبوپروفن یا استامینوفن نیز هستند. قبل از استفاده از این داروها روی بروشور و روی جعبه دارو را بدقت مطالعه کنید و در صورتیکه دارای ترکیبات تب بر است از دادن داروی تب بر دیگر به کودک خودداری کنید.


چرا تب کودک با وجود دادن تب بر پایین نمی آید؟
اگر تب 30 تا 45 دقیقه بعد از مصرف دارو ادامه یافت برای اطمینان از کافی بودن دارو، دوز دارو و پیمانه ای را که با آن دارو را به کودک داده اید کنترل کنید. در صورتیکه میزان داروی داده شده کافی باشد ممکن است بدن کودک به دارو جواب نداده است. اگر استامینوفن ظرف یک ساعت تب را پایین نیاورد، برای استفاده از داروی دیگر با پزشک مشورت کنید.

محدوده نرمال درجه تب کودک
به طور کلی در موارد زیر جای نگرانی نیست:
- تب، کمتر از ۵ روز طول بکشد.
- رفتار کودک نسبتاً طبیعی باشد. یعنی کودک همچنان بازیگوش است و به طور طبیعی غذا می‌خورد. البته ممکن است کمی خسته‌تر از همیشه به نظر برسد.
- دمای حداکثر ۳۹.۱ درجه سانتیگراد در کودکان بین ۳ ماه تا ۳ سال و دمای حداکثر ۳۹.۴ درجه سانتیگراد در کودکان بالای ۳ سال جای نگرانی ندارد.
- تب خفیف پس از واکسیناسیون. اگر این حالت کمتر از ۴۸ ساعت طول بکشد طبیعی است.

در صورت وقوع تشنج ناشی از تب چکار باید کرد؟
بالا رفتن ناگهانی تب (مثلاً از 38.9 به 40.5 درجه سانتی گراد) ممکن است سبب تشنج شود. در بیشتر موارد، "تشنج ناشی از تب" بی خطر است ولی این از اهمیت موضوع کم نمی کند و باید به آن توجه کافی کرد. در صورتیکه کودک به چنین تشنجی دچار شد (تنفس کودک سنگین می شود، آب دهانش راه می افتد، سیاهی چشم هایش بالا می رود، و یا دست و پایش بشدت تکان می خورد)، بلافاصله او را به پشت یا به پهلو و دور از اجسام سخت و تیز بخوابانید. سر کودک را به آرامی به یک طرف برگردانید تا استفراغ یا بزاق براحتی از دهانش خارج شود. مطمئن شوید چیزی در دهانش نیست و تا زمانی هم که در حال تشنج است چیزی در دهانش نگذارید. سعی کنید مدت زمان طول کشیدن تشنج را بخاطر بسپارید. این نوع تشنج ها معمولاً بین ده ثانیه تا سه یا چهار دقیقه طول می کشند.وقتی تشنج تمام شد سعی کنید درجه حرارت بدن کودک را پایین بیاورید تا مانع بروز تشنج های بعدی شوید. اگر کودک هوشیار است می توانید به او استامینوفن کودکان یا -در صورتیکه بزرگتر از 6 ماه است- ایبوپروفن کودکان بدهید. لباس های کودک را در آورید و او را با آب ولرم پاشویه کنید. اگر کودک هوشیار است و میتواند چیزی بخورد به او شیر سینه یا شیر خشک بدهید.حتی اگر تشنج خفیف باشد یا فقط چند ثانیه طول کشیده باشد با پزشک خود تماس بگیرید و در صورت لزوم کودک را نزد او ببرید. اگر در زمان تشنج رنگ کودک به آبی متمایل شد، بیشتر از چند دقیقه تکان های شدید داشت، بعد از تشنج در نفس کشیدن مشکل داشت، و یا یک ساعت بعد از تشنج هنوز هم بی حال و خواب آلوده بود به اورژانس مراجعه کنید.

چرا تب کودک بعد از پایین آمدن دوباره بر می گردد؟
تا زمانی که عفونت برطرف نشود کودک تب می کند و این مسئله ممکن است 2 تا 3 روز طول بکشد. بعضی عفونت ها نظیر آنفولانزا، ممکن است 5 تا 7 روز طول بکشد. اگر کودک آنتی بیوتیک می گیرد ممکن است 48 ساعت طول بکشد تا تب پایین بیاید. داروهای تب بر درجه حرارت بدن را موقتاً پایین می آوردن ولی تأثیری بر عفونت ندارند.

وجود تب بدون علامت دیگر
در صورتیکه کودک تب داشته باشد ولی علائم دیگری نظیر آبریزش بینی، سرفه، استفراغ، یا اسهال نداشته باشد تشخیص می تواند مشکل باشد. بعضی عفونت های ویروسی نظیر Roseola (جوش های قرمز پوستی) سبب ایجاد سه روز تب بالا و متعاقب آن جوش های صورتی کم رنگ بر روی پوست تنه می شوند. عفونت های جدی تر نظیر مننژیت (التهاب پرده های نخاع)، عفونت های ادراری، یا باکتریمی (وجود باکتری در خون) نیز ممکن است سبب تب بالا بدون علائم دیگر شوند. در صورتیکه کودکتان تب بالا بدون علائم دیگر دارد به پزشک مراجعه کنید.

روشهای پایین آوردن تب کودکان
تب پاسخ بدن به عفونت یا زخم است. تب بدن را ترغیب می کند گلبول های سفید خون و پادتن های بیشتری برای مبارزه با عفونت تولید کند. تب در کودکان امری نگران کننده است. اگرچه تب پایین نیازی به معالجه ندارد اما بعضی اوقات نیاز است برای آرامش فرزند تب او را کاهش دهید. تب بالا خطرناک است. در این شرایط حتما باید به پزشک مراجعه شود.

روش اول در کاهش تب در کودکان
1- اندازه گیری درجه تب
دمای بدن کودک را با استفاده از دماسنج دیجیتال اندازه گیری کنید. برای دقت بیشتر باید دماسنج را در مقعد قرار دهید اما زیر بغل نیز مناسب است.
- همچنین می توانید با استفاده از اسکنر شریان تمپورال دمای پیشانی و با استفاده از دماسنج گوش دمای گوش را اندازه گیری کنید.
- نوزادان و کودکان نسبت به بزرگسالان دمای بالاتری دارند و تفاوت دمایی در بدن آن ها بیشتر است. این به خاطر نسبت سطح به حجم بالا در کودکان و پیشرفت سیستم ایمنی بدن در آن ها می باشد.
- دمای طبیعی بدن برای کودکان بین 97 تا 99 درجه فارنهایت (37/2-36 درجه سلسیوس) می باشد.
- دمای پایین در کودکان بین 38.27- 37.2 درجه است.
- دمای 39.7- 38.3 درجه سانتیگراد نشانه بیماری است. در بیشتر موارد این گونه تب به دلیل ویروس یا عفونت می باشد.
- دمای بالای 39.8 درجه سانتیگراد باید معالجه شود. اگر دمای بدن کاهش نیافت حتما به پزشک مراجعه کنید.
2- کودک را حمام کنید.
آب تب را زودتر از هوا از بدن دور می کند، بنابراین حمام باعث کاهش دما می شود و اثر داروها را بیشتر می کند. همچنین در حین این که منتظرید استامینوفن یا سایر داروهای کاهنده درد اثر کنند، می توانید کودک را حمام کنید.
از حمام ولرم استفاده کنید. برای کاهش تب از آب سرد استفاده نکنید. اگر دمای آب مقداری کمتر از دمای بدن باشد موجب کاهش تب می شود.
از الکل در آب حمام استفاده نکنید.
همچنین می تواند دستمال خنکی بر روی بدن و پیشانی کودک قرار دهید و تب او را پایین بیاورید.
3- کودک را به خوردن نوشیدنی تشویق کنید.
تب باعث کاهش آب بدن می شود که موجب شرایط خطرناکی می شود بنابراین سعی کنید برای افزایش آب بدن به کودک نوشیدنی بدهید.
- آب خالص بهترین انتخاب است اما سایر نوشیدنی ها نیز مناسب هستند. به کودک خود آبمیوه رقیق شده با آب یا آب همراه با میوه های تازه بدهید.
- همچنین می توانید چای سرد یا گیاهی یا محلول الکترولیت به کودک بدهید. از خوراکی های تب بر استفاده کنید.
- مراقب نشانه های کاهش آب بدن باشید. هرچقدر تب بالاتر برود احتمال کم آب شدن بدن بیشتر می شود.
- نشانه های کم آبی شامل ادرار غلیظ که زرد تیره است، تعداد کم ادرار، خشک شدن لب ها و دهان، نبودن اشک در هنگام گریه و فرورفتگی چشم ها می باشد.
- اگر نشانه های کم آبی مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.
4- دمای اتاق و بدن کودک را در حالت بهینه قرار دهید.
لباسی نازک تن کودک خود کنید تا دمای بدن را کنترل کنید. هر لایه لباس باعث افزایش دمای بدن می شود. لباس های نازک موجب بهتر جریان پیدا کردن هوا می شود.
- ملحفه ای نازک در نزدیکی کودک خود قرار دهید تا در هنگام سرما بر روی خود بیندازد.
- استفاده از پنکه موجب جریان داشتن هوا و دور کردن گرما از بدن کودک می شود. اگر از پنکه استفاده می کنید مراقب باشید فرزند شما خیلی احساس سرما نکند و پنکه را به طور مستقیم مقابل کودک قرار ندهید.
5- از داروهای کاهش تب استفاده کنید.
داروها فقط زمانی استفاده می شوند که تب خیلی بالا باشد و مشکل آفرین باشد یا برای آرام کردن کودک استفاده می شوند.
- تب کم تا متوسط بهتر است درمان نشود، اما تب متوسط تا بالا یا تبی که با علائم دیگر همراه است باید با داروهای کاهنده تب درمان شوند.
- استامینوفن یا پاراستامول را می توانید به کودکان بدهید. درباره مقدار آن با پزشک صحبت کنید.
- ایبوپروفن را به کودکان بالاتر از 6 ماه می توانید بدهید. درباره مقدار آن با پزشک صحبت کنید.
- آسپرین برای افراد زیر 18 سال تجویز نمی شود به دلیل مشکل سندروم ری (بیماری خطرناکی مربوط به سوخت و ساز در جوانان) تجویز نمی شود.
- داروهای کاهنده تب به شکل شیاف و مایع موجود هستند. مقدار آن متناسب با سن و وزن کودک تعیین می شود.
- هیچ گاه مقدار و فاصله زمانی داروها را تغییر ندهید.
- اگر پزشک نسخه ای تجویز کرد، روش و زمان داروها را از پزشک بپرسید.
- اگر فرزند شما استفراغ می کند و نمی تواند قرص را قورت دهد از شیاف استامینوفن استفاده کنید.
- اگر قرص های کاهنده تب باعث کاهش تب نشد به پزشک مراجعه کنید.
6- اگر فرزند شما نیاز به آنتی بیوتیک دارد با پزشک مشورت کنید.
آنتی بیوتیک برای عفونت های باکتریایی استفاده می شود و برای عفونت های ویروسی کاربرد ندارد.
- مصرف بیش از اندازه و غیرضروری آنتی بیوتیک ها موجب ترغیب باکتری ها به مقاومت می شود. به همین دلیل مصرف آنتی بیوتیک ها تا حد امکان توصیه نمی شود.
- اگر فرزند شما آنتی بیوتیک مصرف می کند، مطمئن شوید دوره درمان به طور کامل طی شود.



روش دوم: تشخیص تب در کودکان
1- دلیل ایجاد درد را تشخیص دهید.
تا دمایی مشخص تب به ما کمک می کند. تب پاسخ بدن به عوامل مختلفی است از جمله:
- عفونت های باکتریایی مثل باکتری استرپتوکوکی که موجب گلودرد یا عفونت گوش می شود و موجب ایجاد تب می شود که با آنتی بیوتیک برطرف می شود.
- عفونتی های ویروسی مثل سرماخوردگی، آنفولانزا و سایر بیماری های کودکان. عفونت های ویروسی با آنتی بیوتیک درمان نمی شوند و باید منتظر ماند علائم برطرف شود. عفونت های ویروسی عامل اصلی تب در کودکان می باشند. تب در این حالت 4-3 روز طول می کشد.
- دندان در آوردن گاهی باعث تب ضعیفی می شود.
- سیستم ایمنی برای پاسخ به مشکلات فعال می شود و تب کمی ایجاد می کند.
- تب به دلیل حضور در محیط های خیلی گرم ایجاد می شود و باعث خستگی ناشی از گرما می شود. در این حالت بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
- در مواردی نادر تب به دلیل التهاب ایجاد می شود مثل التهاب مفاصل یا سرطان.
2- دقت کنید چه زمانی با پزشک تماس بگیرید.
تب فرزند را اندازه گیری کنید، سعی کنید متناسب با شرایط رفتار کنید. هر چقدر فرزند شما کم سن و سال تر باشد تب خطرناک تر است. در ادامه راهنمایی هایی متناسب با سن کودک وجود دارد:
- 3-0 ماه: اگر تب 38 درجه سیلسوس باشد حتما با پزشک تماس بگیرید. نوزادان زیر 2 ماه در این شرایط حتما باید تحت مراقبت پزشک باشند.
- 3 ماه تا 2 سال: تب زیر 38.8 درجه سلسیوس در خانه برطرف می شود.
- 3 ماه تا 2 سال: تب بالای 38.8 درجه سلسیوس باید تحت مراقبت قرار بگیرد. با پزشک تماس بگیرید. اگر علائم دیگری نیز وجود دارد یا تب به داروها واکنشی نشان نداده است یا بیش از دو روز طول کشیده است جدی است.
3- علائم جدی دیگر را تشخیص دهید.
والدین معمولا نسبت به سطح بیماری فرزند آگاه هستند.
- تب همراه با بیحالی نشانه مسئله ای جدی تر است.
- اگر فرزند شما علائم جدی تر مثل سردرگمی، رنگ آبی در اطراف دهان یا نوک انگشتان، حمله، سردردهای شدید، گرفتگی گردن، به سختی راه رفتن و به سختی نفس کشیدن را داشت حتما با اورژانس تماس بگیرید.

قبل از مراجعه به پزشک چه کارهایی می توان انجام داد؟
اگر کودک شما زیر 3 ماه است بهتر است کودک را نزد پزشک ببرید. همچنین بهتر است قبل از مراجعه به پزشک از داروی تب بر استفاده نکنید زیرا ممکن است مانع تشخیص صحیح شود.در صورتیکه کودک سه ماهه یا بزرگتر است و علامت مهم دیگری غیر از تب ندارد می توان به کودک استامینوفن کودکان داد. در صورتیکه کودک حداقل 6 ماهه باشد می تواند برای پایین آوردن تب از ایبوپروفن کودکان هم استفاده کرد. در صورتیکه تب ظرف یک ساعت پایین نیاید از پزشک معالج در مورد استفاده از دارویی دیگر سؤال کنید. در صورتیکه از استامینوفن استفاده کرده و نتیجه نگرفته باشید پزشک ممکن است ایبوپروفن را توصیه کند.صرف نظر از اینکه کودک شما در چه سنی است، اگر علائمی دال بر بیماری یا عفونتی جدی دارد باید او را نزد پزشک ببرید. در صورتیکه کودک بی حال نیست، مایعات می خورد، و درجه حرارت بدنش با مصرف دوز مناسب استامینوفن یا ایبوپروفن زیر 38.9 سانتیگراد باقی می ماند، می توان قبل از بردن او نزد پزشک 24 ساعت صبر کرد. از آنجا که تب اغلب اولین علامت بیماری است در صورتیکه زود نزد پزشک بروید ممکن است تشخیص مشکل باشد.

چه زمانی باید برای تب کودک به پزشک مراجعه کرد؟
- درجه حرارت مقعدی بالای 38 درجه سانتیگراد در کودک کمتر از سه ماه
- درجه حرارت مقعدی بالای 38.3 درجه سانتیگراد در کودک سه ماهه و بالاتر
- تب در نوزادان کمتر از ۳ ماه. زیرا ممکن است تب پاسخ نوزاد به یک بیماری جدی باشد.
- تب بیشتر از ۵ روز طول بکشد. در این صورت باید علت بروز تب بررسی شود.
- تب بالاتر از ۴۰ درجه سانتیگراد باشد.
- به کمک روش‌های متداول نتوان تب را کاهش داد.
- کودک رفتار طبیعی و فعالیت همیشگی خود را نداشته باشد.
- کودک به اندازه کافی مایعات مصرف نکند. نوزادانی که کمتر از ۴ پوشک در شبانه روز ادرار می‌کنند یا کودکان بزرگتر که فاصله بین ادرار آن‌ها بیشتر از ۸ تا ۱۲ ساعت باشد، ممکن است به شدت دچار کم‌آبی باشند.
- پس از واکسیناسیون تب کودک بالاتر از ۳۸.۹ درجه سانتیگراد باشد یا تب بیشتر از ۴۸ ساعت طول بکشد.

منبغ: niniban